1. Czym jest wiedza?

Organizacje zdają sobie obecnie sprawę z rosnącej wartości wiedzy jako jednego z aktywów, na których opiera się ich przewaga konkurencyjna. To właśnie wiedza, którą posiada organizacja – w formie know-how zakorzenionego w jej pracownikach i menedżerach oraz wiedzy posiadanej, stworzonej i/lub przechwyconej przez organizację – określa sposób, w jaki organizacja działa i tworzy wartość dla rynku. Wiedza zatrzymana przez organizację wpływa na jej efektywność, wydajność, produktywność, wyniki i innowacyjność.

Bardzo ważne jest, aby zauważyć, że wiedza jest zakorzeniona w ludziach. Mimo że technologie mogą stanowić ogromne wsparcie dla procesu tworzenia wiedzy, zdolność do tworzenia wiedzy jest „własnością” człowieka. Oznacza to, że zdolność do pozyskiwania, tworzenia i „przechowywania” wiedzy należy do ludzi w organizacji. Dlatego każda osoba, bez względu na stanowisko czy pozycję w hierarchii, jest właścicielem wiedzy, którą należy wykorzystać w celu osiągnięcia wyższej wydajności i innowacyjności organizacji.

Zatem pierwszym kluczowym wnioskiem, który należy zapamiętać, zanim zagłębimy się w temat wiedzy, jest znaczenie każdej osoby pracującej w firmie i „kawałka” wiedzy, który ta osoba posiada. Pomyśl o swojej własnej organizacji. Czy można powiedzieć, że Twoja organizacja jest w stanie funkcjonować i dostarczać wartość klientom, ponieważ posiadasz wiedzę, która pozwala na stworzenie czegoś? Czy można powiedzieć, że każda osoba w organizacji – od kierownictwa, przez produkcję, marketing, sprzedaż, księgowość – posiada ważny „kawałek” wiedzy, który pozwala jej wykonywać swoją pracę i przyczynia się do zdolności organizacji do działania jako całości? Czy można powiedzieć, że to właśnie zbiór całej tej wiedzy, niczym elementy układanki, które złożone razem pozwalają organizacji działać i stwarzać możliwości rozwoju i zrównoważonego rozwoju?

Drugi bardzo ważny wniosek dotyczy związku między wiedzą a działaniem. Wiedza jest ściśle powiązana z działaniem, czyli zastosowaniem wiedzy do tworzenia wartości. Dlatego też, gdy mówimy o wiedzy, musimy uwzględnić działania wynikające ze zdobytej wiedzy. Wystarczy pomyśleć o szkoleniach, które udostępniacie swoim pracownikom. Czy wasza organizacja zyska na wiedzy, jeśli przeszkoleni pracownicy nie zastosują zdobytej wiedzy do poprawy funkcjonowania organizacji? Jeśli wiedza nie zostanie zastosowana i przełożona na działania, może istnieć w umyśle osoby, która ją zdobyła, ale nie jest użyteczna i jest tak dobra, jak gdyby w ogóle nie istniała.

Nie można jednak mówić o zarządzaniu wiedzą, tworzeniu wiedzy, wymianie wiedzy i pomysłów wewnątrz organizacji bez wyjaśnienia trzech kluczowych pojęć, które dość często mogą być mylone – danych, informacji i wiedzy.

Źródło: https://pixabay.com/pt/illustrations/educa%c3%a7%c3%a3o-de-adultos-escrever-saber-572269/ (Image by Gerd Altmann)

Dane, informacje i wiedza – czy mówimy o tym samym?

Organizacje posiadają lub mają możliwość pozyskiwania z otoczenia zewnętrznego danych, informacji i wiedzy. Te trzy pojęcia, właściwie rozumiane i wykorzystywane, mogą być kluczem do tworzenia wiedzy, rozwoju nowych pomysłów, a tym samym do napędzania wzrostu organizacji, jej innowacyjności i konkurencyjności.

Dane stanowią zbiór obiektywnych faktów dotyczących danego zdarzenia. Pomyśl o miesięcznych przychodach swojej organizacji. W dokumentach księgowych znajdują się liczby dotyczące poszczególnych miesięcy. Wiesz, że te liczby reprezentują wynik zdarzenia – sprzedaż. Na podstawie tych danych można tworzyć mapy ewolucji, szacunki itp. Ale liczby same w sobie nie będą miały znaczenia. Jeśli przedstawisz te liczby różnym osobom z Twojej organizacji, najprawdopodobniej pojawią się różne pytania i różne interpretacje. Wszystko dlatego, że dane nie mają znaczenia.

Źródło: https://pixabay.com/pt/illustrations/matriz-tecnologia-dados-digital-3109378/ (photo by Jae Rue)

W momencie, gdy dane zostaną zinterpretowane i skontekstualizowane, zaczynają nabierać znaczenia i dopiero wtedy uzyskuje się informacje. Weźmy przykład przychodów ze sprzedaży. W momencie, gdy zrozumiesz, w jakim kontekście powstała ta liczba, będziesz mógł ją zinterpretować i uzyskać informacje. Sprzedaż spadła, więc być może klienci zdecydowali się na zakup produktów konkurencji, albo jest to normalny spadek w sezonie, albo pojawiły się problemy z jakością produktu, a może po prostu kryzys gospodarczy wpłynął na sprzedaż w całym kraju. Można porównywać zmiany sprzedaży z poprzednimi latami i analizować swoje wyniki. Nadanie znaczenia danym pozwoli na ich zrozumienie i podjęcie odpowiednich działań.

Źródło: https://pixabay.com/pt/illustrations/perguntar-escrita-quem-o-que-como-2245264/ (Image by Gerd Altmann)

Obecnie organizacje bardzo dobrze radzą sobie z odróżnianiem danych od informacji, ale różnice między informacją a wiedzą mogą być nadal nieco rozmyte.

Dane można przekształcić w informacje, a informacje w wiedzę.

Pojęcie wiedzy opiera się na pewności przekonania, popartego dowodami, które potwierdzają słuszność tego przekonania. Jeśli istnieje niepewność, to nie mamy jeszcze wiedzy. Wróćmy do naszego przykładu z przychodami ze sprzedaży. Można założyć, że określony miesięczny przychód ze sprzedaży jest konsekwencją np. wprowadzenia na rynek nowych produktów, ale czy mamy niepodważalne i ważne dowody, które to potwierdzają, czy też jest to tylko założenie oparte na zbiorze zebranych informacji?

Mówiąc o wiedzy, musimy również mówić o działaniu. Wiedza napędza działanie. Jeśli nie wykorzystujemy wiedzy do działania, nie mamy wiele. Pomyślmy o pandemii COVID-19. Gdyby wszystkie szybko przeprowadzone badania nie przełożyły się na działania i opracowanie szczepionek, czy nie bylibyśmy nadal na tym samym etapie, na którym byliśmy na początku 2020 roku? Ile informacji o tej pandemii, jej skutkach i kanałach przenoszenia, które okazały się błędne dzięki dowodom naukowym, otrzymaliśmy? Przez cały czas trwania tego kryzysu na podstawie zebranych danych tworzono informacje, a na podstawie udostępnionych informacji tworzono wiedzę (chociaż nadal jest bardzo wcześnie, aby mówić, że posiadamy całą wiedzę na temat pandemii, ponieważ nauka nadal gromadzi niepodważalne dowody).

Źródło: https://figshare.com/articles/figure/data_information_knowledge_humanities/1397453, licenced under https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Pozwólcie, że zadamy Wam teraz jedno pytanie do własnej refleksji. Gdzie w tym wszystkim mieszczą się idee? Czy wiedza może zacząć się od pomysłu? Czy może to dane, informacje i wiedza inspirują nas do wymyślania nowych pomysłów? A może pomysły mogą przepływać wokół nas i prowadzić nas do tworzenia nowych rzeczy?